ԵՊԲՀ ռեկտոր Արմեն Մուրադյանը գրել է.
«Հարգելի ծնողներ, նախքան ձեր երեխային թույլ կտաք դրսում լինել առանց մեծահասակների ուղեկցության, սկսեք սովորեցնել երեխային ինքնապահովման հմտություններ, որպեսզի նա աստիճանաբար ավելի ինքնավստահ դառնա:
Եվ այսպես, քա՞նի տարեկան պետք է լինի երեխան, որպեսզի կարողանաք թողնել նրան մի քանի րոպե մենակ․
Այս հարցի պատասխանը կախված է բազմաթիվ գործոններից, ուստի հնարավոր չէ որոշել այն տարիքը, երբ երեխային պետք է թույլ տալ միայնակ խաղալ դրսում: Հաշվի առեք հետևյալ գործոնները, երբ որոշում կայացնեք, թե երբ է ձեր երեխայի համար անվտանգ դրսում մենակ խաղալը:
4 գործոն, որոնք պետք է հաշվի առնել․
Շրջակա միջավայր
Ձեր բակը ցանկապատվա՞ծ է: Եթե բակը պարսպապատ է, ապա 5-ից 6 տարեկանը ճիշտ տարիքն է, երբ երեխան կարող է մի քանի րոպե մենակ խաղալ դրսում: Եթե բակը ցանկապատված չէ, սպասեք, մինչև երեխան մոտ 8 տարեկան լինի, նախքան թույլ տալը, որ նա ամբողջովին մենակ մնա դրսում: Անկախ երեխայի տարիքից, պարբերաբար ստուգեք երեխայի վիճակը: Միշտ տեղյակ եղեք երեխային առանց հսկողության մենակ թողնելու հնարավոր վտանգների մասին: Առանց պարսպապատ բակի, ստիպված կլինեք զգուշանալ բանուկ փողոցներից և մեքենաներից, որոնք շատ արագ են վարում կամ անվտանգ չեն շրջում տարածքում: Նույնիսկ եթե վստահում եք երեխային, անհնար է միշտ տեղյակ լինել նրան այնտեղ սպասվող վտանգների մասին, ուստի վերահսկումը հաջողության բանալին է:
Տեսանելիություն
Կարո՞ղ եք իրականում տեսնել և լսել երեխային դրսում՝ տան ներսում գտնվող պատուհանի կամ դռան միջով: Ավելի անվտանգ է համոզվել, որ երեխան լսելի և տեսանելի է: Վտանգները կարող են տարբեր լինել՝ բակի կոտրված նստարանից կամ ապակուց մինչև անսարք խաղային սարքավորումներ, խաղալիքներ և այլն:
Հասունության մակարդակ
Որքա՞ն հասուն է երեխան: Որպես ծնողներ և դաստիարակներ՝ մենք ծանոթանում ենք մեր երեխայի բնավորությանը: Ուշադիր եղեք որոշ հարցերի նկատմամբ, ինչպիսիք են՝ արդյո՞ք ձեր երեխան ունի պատասխանատվության մասին պատկերացում և իրեն պատասխանատու զգում է, թե ոչ: Արդյո՞ք նա կհեռանա ձեր բակից հարևանի բակ կամ տուն՝ առանց ձեզ նախազգուշացնելու: Երեխան իմպուլսի՞վ է: Նա մտածու՞մ է գործելուց առաջ: Արդյոք երեխան հանգիստ է խաղում, թե ագրեսիվ պահվածք է դրսևորում: Երեխաները պետք է անհատապես գնահատվեն՝ որոշելու նրանց հասունության մակարդակը`դրսում միայնակ խաղալու համար: Արդյո՞ք երեխան հասկանում է, որ չպետք է խոսել անծանոթների հետ կամ գնալ նրանց հետ որևէ պարագայում: Գիտե՞ն, որ փողոցը վազելով չպետք է անցնեն։ Սրանք այն բոլոր հարցերն են, որոնք դուք պետք է ինքներդ ձեզ հարցնեք՝ նախքան ձեր երեխային թույլ տաք խաղալ դրսում մենակ, հատկապես երկար ժամանակ:
Խաղընկերներ
Երեխան ունի՞ եղբայրներ կամ քույրեր կամ ընկերներ, որոնց հետ կարող է խաղալ: Երբ այլ երեխաներ են լինում շրջապատում, նրանք կարող են միմյանց պահվածքին նայել, հետևել կամ ընդօրինակել: Երեխաները ավելի քիչ խոցելի են և ավելի ապահով, երբ խաղում են խմբում, քան երբ խաղում են միայնակ: Եթե ինչ-որ բան պատահի, մեկ այլ երեխա կարող է օգնություն խնդրել և մեծահասակներին պատմել հանգամանքների մասին: Նախքան երեխաներին թույլ կտաք մենակ խաղալ դրսում, նրանց հետ անվտանգության զրույցներ անցկացրեք: Այս խոսակցությունները պետք է ներառեն ձեր մտքերը անծանոթ մարդկանց, հնարավոր վտանգների, արտաքին սահմանների և բացօթյա վարքագծի ցանկացած այլ կանոնների մասին, որոնք ցանկանում եք հաստատել նրանց մոտ: Եթե երեխան բավականաչափ մեծ է, խնդրեք նրան արտակարգ իրավիճակների դեպքում հիշել Ձեր հասցեն և հեռախոսահամարը:
Երբ երեխան մեծանա, հավանական է, որ նա կցանկանա ավելի ինքնուրույն լինել: Նա կարող է ցանկանալ ընկերների հետ զբոսնել այգում կամ գնումներ կատարել կամ ինքնուրույն գնալ դպրոց: Օրենքը չի սահմանում այն տարիքը, որից կարելի է երեխային առանց հսկողության թողնել, բայց նրան մենակ թողնելը, եթե դա նրան վտանգի տակ է դնում, անօրինական է: Երեխային մենակ թողնելը անվտանգ է, թե ոչ, կախված է իրավիճակից, նրա տարիքից և զարգացման փուլից: Երբեք լավ գաղափար չէ երեխաներին կամ փոքր երեխաներին մենակ թողնել, նույնիսկ կարճ ժամանակով:
Երեխաների մեծ մասը հասնում է մի փուլի, երբ նրանք սկսում են խնդրել ինչ-որ բան անել առանց մեծահասակների հսկողության, դա նրանց զարգացման կարևոր մասն է: Փոքր, հասկանալի, կառավարելի քայլերը կօգնեն նրանց դառնալ ինքնուրույն մեծահասակներ:
2021թ.-ին Մեծ Բրիտանիայում այս խորագրով կատարված հետազոտությունը ցույց է տվել, որ այսօրվա ծնողներին թույլատրվել է միայնակ խաղալ դրսում երկու տարի ավելի վաղ, քան մենք թույլ ենք տալիս մեր երեխաներին:
Մանկական խաղերի բրիտանական ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ այժմ երեխաները դառնում են գրեթե 11 տարեկան, նախքան ծնողները նրանց միայնակ դուրս են թողնում: Սակայն ծնողներն ասում են, որ իրենք մինչև ինը տարեկանը դրսում մենակ են խաղացել։
Նա ասաց, որ նման փոփոխության «բարդ» պատճառները ներառում են մտահոգություններ «անծանոթ մարդկանց վտանգի և երթևեկության ինտենսիվության ավելացման վերաբերյալ այն տարածքներում, որտեղ երեխաներն ապրում և խաղում են»: Շոտլանդիայում երեխաներին թույլատրվում է միայնակ խաղալ ավելի վաղ տարիքում, և պարզվել է նաև, որ նրանք ավելի շատ են խաղում, թեև արկածային խաղերի մակարդակը, ինչպիսիք են ծառ բարձրանալը կամ արագ հեծանիվ վարելը, ամբողջ Մեծ Բրիտանիայում մոտավորապես նույնն էր:
Մասնագետները պնդում են, որ գրավիչ արկածային խաղերն օգնում են երեխաներին սովորել գնահատել ռիսկերը և նվազեցնել անհանգստության մակարդակը:
Մեկ այլ խնդիր է երեխային տանը մենակ թողնելը: Օրենքը տարիքային սահմանափակում չի սահմանում երեխային մենակ թողնելու համար, բայց երեխային մենակ թողնելը, եթե դա նրան վտանգի տակ է դնում, հանցագործություն է: Ծնողները /խնամակալները/ կարող են պատասխանատվության ենթարկվել անտեսման համար, եթե պարզվի, որ նրանք երեխային վտանգի են ենթարկել նրան տանը մենակ թողնելով:
Կարևոր է հաշվի առնել երեխայի հասունությունը: Հնարավոր է և ընդունելի է հասուն 12 տարեկան երեխային մենակ թողնել, բայց ոչ 13 տարեկան կամ ավելի բարձր տարիքի, որը հասուն չէ, բավարար գիտակից չէ և կարող է իրեն կամ ուրիշներին վնաս պատճառել:
Մեծ Բրիտանիայի Երեխաների չարաշահման կանխարգելման ազգային ընկերությունը (NSPCC) խորհուրդ է տալիս, որ`
• նորածիններին, մանկահասակ և շատ փոքր երեխաներին երբեք չպետք է մենակ թողնել
• 12 տարեկանից փոքր երեխաները հազվադեպ են այնքան հասուն/գիտակից լինում, որ կարողանան հաղթահարել արտակարգ իրավիճակները և չպետք է երկար ժամանակ մենակ մնան տանը
• 16 տարեկանից ցածր երեխաները չպետք է գիշերը մենակ մնան տանը:
• Երբեք չպետք է երեխային մենակ թողնել տանը, եթե նա իրեն անհարմար է զգում՝ անկախ նրա տարիքից։
Այսպիսով, չկա որոշակի տարիք, երբ երեխան կարող է ապահով կերպով մենակ մնալ, քանի որ յուրաքանչյուր երեխա եզակի է, և յուրաքանչյուր իրավիճակ տարբեր է: Փոխարենը, ավելի լավ է վերլուծել իրավիճակը և որոշել, թե արդյոք կարծում եք, որ դա անվտանգ է ձեր երեխայի համար: Պետք է հաշվի առնել հետևյալ կետերը`
• Երեխայի տարիքը:
• Նրա զարգացման մակարդակը և կարողությունը:
• Իրեն անվտանգ պահելու և արտակարգ իրավիճակներում «Ի՞նչ անել» իմանալու նրա ունակությունը:
• Որքան «խելացի» է նա փողոցում և կարող է վտանգ զգալ։
• Երեխայի վստահությունը: Արդյոք նրանք իրենց ապահով են զգում, երբ մենակ են մնում, թե անհանգստանում են:
• Օրվա ժամը, և թե որքան ժամանակ են նրանք մենակ մնալու:
• Արդյո՞ք նրանք պետք է հոգ տանեն եղբայրների ու քույրերի մասին, և եթե այո, ապա որոնք են խնամքի պարտականությունները»:
