«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Նախօրեին սուրբ Աննա եկեղեցու բակում հավաքի ժամանակ ունեցած ելույթում Բագրատ Սրբազանը նկատեց. «Ես ուրախ եմ, որ մեր շարժումը զտվող, զուլալվող շարժում է, որպեսզի այն ավելի կենսունակ դառնա»: Հարկավ, ինչ-որ տեղ հախուռն, ընթացիկ իրավիճակից ու կոնկրետ Տավուշում իշխանության կողմից հողատվությանը դիմադրելու հենքի վրա ձևավորված «Տավուշը՝ հանուն Հայրենիքի» կամ, ինչպես նաև ասում են, «Սրբազան շարժումը» այս ընթացքում անխուսափելիորեն պիտի զուլալվեր, զտվեր, պարզ ասած՝ ինքնամաքրվեր: Միանգամից ու հընթացս չհաջողվեց հասնել նախանշած նպատակին, այն է՝ հողատու և թշնամուն շարունակական զիջումներ անող ու դա որպես մեծ նվաճումներ ներկայացնող իշխող ռեժիմից ու նրա աղետաբեր իշխանությունից ազատվելը:
Կրկնում ենք՝ առայժմ: Այս ընթացքում շարժմանը միանալու, աջակցելու մասին բազմաթիվ հայտարարություններ հնչեցին ամենատարբեր քաղաքական, հասարակական շրջանակներից, հասարակության ամենատարբեր շերտերի նարկայացուցիչների կողմից: Ավելին, շատերը հայտնվեցին շարժումն առաջնորդող Բագրատ Սրբազանի կողքին կամ գոնե ձգտում էին հայտնվել: Շարժման ընթացքն ինքնին ցույց տվեց, թե ովքեր էին միացել պայքարը շարունակելու, ովքեր՝ սելֆիների հավաքածուն լրացնելու, ովքեր՝ «երևալու» համար: Ու այդ առումով դեռ «զուլալումներ» կլինեն: Դա, եթե կուզեք իմանալ, ցանկացած նման՝ ժողովրդական լայն զանգվածներ ու շերտեր ընդգրկող շարժման դեպքում անխուսափելի է, որոշակի առումով՝ միանգամայն բնական և օրինաչափ երևույթ: Ու դրանից ինչ-որ ողբերգություն սարքել կամ դրա վրա զարմանալ չարժե: Մյուս կողմից՝ ակնհայտ է, որ այս՝ հարաբերական դադարի փուլում շարժումը պետք է վերակազմակերպվի, վերակառուցվի, ինչպես Բագրատ Սրբազանն էր մի առիթով նշել, պետք է հնարավորինս հագեցնի իր քաղաքական բովանդակությունը, բյուրեղացնի ասելիքն ու կոնկրետացնի անելիքները:
Կարծում ենք՝ այդ ամենը կկատարվի, քանի որ դրա համար կան որոշակի նախանշումներ, բավարար նախադրյալներ: Բայց մեկ այլ՝ չափազանց կարևոր բան տեղի ունեցավ: Բացի այն, որ շարժումը զուլալվող է, այն, ինչ-որ առումով, ինքնաբերաբար, նաև բավականին ուշագրավ բացահայտումների, եթե կուզեք՝ քաղաքական լ յուստրացիայի գործիք դարձավ: Արդեն կարելի է բավականին հստակ առանձնացնել բոլոր այն գործիչներին ու շրջանակները, որոնք այս երկու ամսվա ընթացքում բացահայտվեցին կամ ինքնաբացահայտեցին իրենց: Լիարժեք պարզ, իսկ ամենից կարևորը՝ հանրությանը բացահայտ տեսանելի դարձավ, թե ով ով է: Շատերի դեմքը բացվեց: Մասնավորապես, տեսնելով շարժման հավաքած թափը, հայտնվեցին ոչ անհայտ դեմքեր (նաև քիչ հայտնի, նաև անհայտ), որոնք սկսեցին միալար նույն ծանծաղ ու մաշված ռետինը ձգել, թե՝ «նախկինները չպիտի լինեն, սրանք չպիտի լինեն, նրանք չպիտի լինեն»: Սա շատ կոնկրետ նիկոլական շահարկում է:
Որոշակիորեն ակտիվացան նաև բոլոր նախորդ դեպքերում իրենց միակ ու գլխավոր անելիքը «տիտղոսակիր ընդդիմությանը» (ինչ էլ կապակցություն են մոգոնել՝ «տիտղոսակի՜ր», այսինքն, մյուսներն էլ անտիտղոսն են, կարծես ընդդիմությունը տիտղոս է, էլի), «խորհրդարանական ընդդիմությանը», կներեք, քլնգելու մեջ են տեսնում: Դա յուրօրինակ ընդդիմության ընդդիմություն է: Նաև՝ մարդիկ, որ հրապարակային հարթակներում «կարմիրբերետություն» են անում՝ պատրաստ գզելու բոլորին, ովքեր ելնում են պայքարի, բայց երբ այս կամ այն շարժումը, այսպես ասած, մարում է, այդ աշխուժակոչականները նույնպես «իջնում են ջրի հատակը», մինչև հաջորդ անգամը: Ակնհայտ է, որ այս կատեգորիայի ներկայացուցիչները պետք է հստակ դասակարգվեն որպես նիկոլական՝ դրանից բխող հետևանքներով: Վերջին հաշվով, եթե դու պայքարում ես կապիտուլ յանտ և հողատու ռեժիմի դեմ պայքարողների դեմ, ուրեմն գործնականում այդ իշխող ռեժիմի կողմից ես: Զտվելը շարժման համար վատ չէ:
Բայց պետք է զտվեն նրանք, որոնք «նախկիններ, չնախկիններ» և նմանօրինակ տարանջատիչ գործունեություն են ծավալում ու ազդակներ տարածում: Ի միջի այլոց, երբ մանրամասն զննում ես, պարզվում է՝ «նախկինացավով» տառապողների մեծ մասը լավ էլ «թոթոլ» կամ ոչ այնքան «թոթոլ» նախկին է եղել: Ու, ընդհանրապես, դա նիկոլական նարատիվ է: Հայաստանում չեն կարող որևէ գործընթացի մեջ նախկիններ չլինել: Հակառակ դեպքում, պետք է որևէ գործընթացում ներգրավվեն բացառապես 6 տարեկան մանչուկները: Էլ չասած այն մասին, որ այս 6 տարվա մեջ ձևավորվել է նաև «նախկին նիկոլականների» շերտ, որը կազմված է Փաշինյանի ձեռքից անգամ պատերազմից հետո որևէ պաշտոն ստացած, հետո պաշտոնանկված կամ հրաժարական տված անձանցից, 6 տարի առաջ ոգևորված երկու տարի անց հիասթափվածներից: Ու՝ ի՞նչ: Որևէ մեկը, կարծես, շատ չի սևեռվում դրա վրա: Իսկ նախկինացավ ունեցողները նրանց հետ կապված չեն բորբոքվում: Ու, ընդհանրապես, պայքարը, շարժումը իր նպատակադրումներից շեղող, միավորող շարժումը անջատումների հուն մղողները, տարատեսակ խառնակիչները պետք է զտվեն կամ զատվեն:
Այդ դեմքերն ավելի վտանգավոր են, քան նույնիսկ փաշինյանական իշխանավորները: Նրանց դեպքում ամեն ինչ պարզ է. նրանք «թուրքական արտադրության» իրենց կործանարար ծրագիրն ու գիծն ունեն, առաջ են տանում: Անթաքույց, առանց սեթևեթանքների: Իսկ, այ, երկակի «խաղեր տվողների» հարցը շատ ավելի բարդ է: Դժվար է ասել, թե շարժումն ինչ հետագա ընթացք ու դրսևորումներ կունենա: Բայց հիմա արդեն պարզ է մեկ բան. գլխավոր խնդիրը լուծված չէ, հետևաբար՝ պայքարը անխուսափելիորեն շարունակվելու է: Այ, այդ շարունակության մեջ, կարծում ենք, անպայման պետք է նկատի ունենալ այս շարժման շնորհիվ տեղի ունեցած քաղաքական լյուստրացիան:
