44-օրյա պատերազմում զոհված Գոռ Երմալովյանի ծնողները համոզված են՝ իրենց որդուն եւ նրա զինակիցներին դիտավորյալ են տարել գրավված Ջրականի (Ջաբրայիլ) տարածք։
Պատերազմից շուրջ մեկուկես տարի անց NEWS.am-ի հետ զրույցում նրանք նշում են, որ մարտի դաշտում զինվորներին մենակ թողած բարձրաստիճան զինվորականներին պատժելու փոխարեն այսօր նրանք ազատության մեջ են, կամ էլ ավելի բարձր կոչումների են արժանացել։
Նիկոլն է էս պատերազմը բերել, ինքը կարող էր կանգնեցնել պատերազմը։ Ես համաձայն չեմ այն մտքի հետ, որ ասում են՝ միայն Նիկոլն է մեղավոր, բա Օնիկ Գասպարյանը, որը գեներալ է, ի՞նչ է արել, 18-20 տարեկան տղերքը զոհվել են, իրենց կյանքն են տվել հանուն հայրենիքի, իսկ Դավիթ Տոնոյանը, Արայիկ Հարությունյանը ի՞նչ են արել։ Մինչեւ պատերազմը Արայիկ Հարությունյանն ասում էր, որ օդը փակ է, եթե օդը կիսով չափ փակ լիներ, մեր ոսկե սերնդի մեծամասնությունը կենդանի կլիներ։ Oնի՛կ Գասպարյան, եթե դու տեսնում էիր Նիկոլի գործողությունները, դու կարող էիր ձերբակալել նրան։ Ջալալ Հարությունյանի վերաբերյալ տեղեկությունները ստոր լեգենդներ են։ Նրանք նույն դավաճաններն են»,- ասում է Գոռի հայրը՝ Վարդան Երմալովյանը։
19-ամյա Գոռը Արմավիրի մարզի Նոր Կեսարիա համայնքից է։ Բանակ էր զորակոչվել 2019 թվականի հուլիսին։ Առաջին վեց ամիսներին ծառայել է Արմավիրում, հետո տեղափոխվել Որոտան։ Պատերազմից առաջ Գոռը Արցախ էր մեկնել, Ջրականում զորավարժությունների էր մասնակցում։
«Հոկտեմբերի 8-ին տղաս զանգեց, ասաց՝ մամ, հոսպիտալից եմ զանգել, վախեցա, սկսեցի լացել, ասաց՝ մի լացի, մամ ջան, վիրավորների եմ բերել, որոնք ԱԹՍ-ի հրետակոծության տակ են ընկել։ Մեծ արագության տակ «Ուրալը» վարել էր, վիրավորներին հասցրել հիվանդանոց, որոնց վիճակը շատ ծանր էր։ Ամուսինս գնացել էր հոսպիտալ՝ տղայիս տեսնելու, ես էլ մտածեցի, որ ամեն ինչ կվերջանա, հետո կգնամ՝ կտեսնեմ, մինչեւ հիմա դրա համար ինձ չեմ ներում, գոնե գնայի վերջին անգամ տեսնեի տղայիս։ Ամուսինս պատմում է, որ սպիներ ուներ դեմքին, մազերը սպիտակել են, նռնակ էր պահում գրպանում, հորն ասել էր՝ հո քո տղան գերի ընկնող չէ»,- պատմում է մայրը՝ Օֆելյա Ավետիսյանը՝ ցույց տալով որդու նկարները, որոնք նա հիվանդանոցից էր մորն ուղարկել։
Տիկին Օֆելյայի դեմքին ժպիտ է հայտնվում, երբ պատմում է Գոռի մասին, հիշում նրա մանկությունը, կիսվում հիշողություններով։
Գոռը 6 տարեկանից սպորտի է հաճախել։ Զբաղվել է կարատեով, քիքբոքսինգով, բոքսով, բազմաթիվ մրցանակներ է ստացել, երկու անգամ դարձել է քիքբոքսինգի Եվրոպայի փոխչեմպիոն։
«Մրցումների պատճառով սպորտից հիասթափվել էր, ասում էր՝ պետք է անպայման ծառայեմ, մեր գյուղը սահմանամերձ է Թուրքիային, միշտ ասում էր՝ տղան պետք է ծառայի։ Մենք այգիներ ունենք, որոնց մշակմամբ նաեւ ինքն է զբաղվել։ Երեք տարի առաջ՝ բանակ գնալուց առաջ այգի էր հիմնել, տարբեր ծառեր տնկել, ասում էր, որ բանակից գամ՝ բերքատու ծառեր կլինեն արդեն։ Հիմա էդ այգում Գոռիս տնկած ծառերն են։ Ասում էր՝ բանակից գամ, քաղաքում խանութ կբացենք, մեր մրգերը կվաճառենք, ուզում էր մեզ օգնել։ Գոռս շատ աշխատասեր էր, կենսուրախ, կամեցող, ծնողներին նվիրված, ընկերասեր, բայց միեւնույն ժամանակ խիստ։ Մանկուց մեր հերոսների մասին հետաքրքրվում էր, կարդում, փոքր տղայիս անունն ինքն էր Մոնթե դրել»,- պատմում է մայրը։
Գոռը զոհվել է հոկտեմբերի 15-ին, ԱԹՍ-ի հարվածից։ Ծնողները պատմում են, որ մինչեւ այդ երեք անգամ բեկորային վնասվածքներ էր ստացել, բայց փրկվել էր ու շարունակել մասնակցել թեժ մարտերին։
Հոկտեմբերի 8-ին Գոռը վիրավորների էր տեղափոխել Կապանի հիվանդանոց, օրեր անց հետ էր գնացել Ջրական, որտեղ էլ զոհվել է։
«Շատ բան չէր պատմում, ասում էի՝ Գոռ, դու տասը օրից ավելի կռիվ ես տվել, մի գնա, ասում էր՝ մամ ջան, եթե մենք չգնանք, իրենք են գալու։ Յոթ հերոսի տարել էին թշնամու հազարավոր զորքի դեմը, համոզված եմ, որ մեր երեխեքին տարել են, որ զոհեր տան ու հաջորդ օրը Ջաբրայիլը նվիրեն թուրքին, ու հենց էդպես էլ եղավ։
Հենց նույն օրը, եղբայրս ասաց՝ Գոռը զանգե՞լ է, ասացի՝ չէ, ամուսնուս հետ գնացին Որոտան, հասել էին էնտեղ ու տեսել, որ Գոռը գնացել էր, խաբել էին ու ասել, թե հրետակոծություն է եղել, Գոռը ընկերների հետ վիրավորվել է, թաքնվել են, մինչեւ էդ երկու օրը փնտրել էին հոսպիտալներում, այդ ընթացքում Ջաբրայիլը վերցրեցին, մեր երեխեքը մնացին գրավված տարածքում։ Երկու ամիս ամուսինս տուն չի եկել, իշխանությունները նույնիսկ այդ մասով պառակտեցին, որ ծնողների մի մասը փնտրի իրենց երեխաներին, իսկ մյուս մասը հուղարկավորի, որպեսզի իրենք իրենց սեւ գործը հասցնեն ավարտին»,- ասում է Գոռի մայրը։
Պատերազմից շուրջ մեկուկես տարի անց այդպես էլ խաղաղություն չհաստատվեց։ Ավելին՝ Վարդանն ու Օֆելյան մտահոգ են Արցախի եւ Սյունիքի ճակատագրով։ Հիշեցնում են վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին պատերազմից մեկ տարի առաջ արված իր խոսքերը.
«Դու էիր ասում, որ Արցախը Հայաստան է ու վերջ։ Մեր տղերքը զոհվել են հանուն հայրենիքի, հանուն Երեւանի, հանուն Արմավիրի, հանուն մեր գյուղի, հանուն Արցախի։ Մենք Արցախը չպետք է տարանջատենք Երեւանից կամ էլ այլ մարզից։ Այդ պառակտումը եկավ այն ժամանակ, երբ հասարակությանը սեւ ու սպիտակների բաժանեցին։ Արցախը մեր հայրենիքն է, եթե Արցախը չլինի՝ Հայաստանը չկա»։
Օֆելյա Ավետիսյանն անդրադարձավ նաեւ վարչապետի կնոջ՝ Աննա Հակոբյանի այն հայտարարությանը, որում նա որդեկորույս մայրերին խորհուրդ է տալիս չսգալ, քանի որ սուգը անպտուղ գործողություն է։
«Տիկին ջան, դու ասում ես՝ մի սգացեք, դու մի օր պատկերացրե՞լ ես, որ ամիսներով որդիներին չտեսած մայրերին փակ դագաղ են տվել։ Մենք նույնիսկ վերջին հրաժեշտ չենք տվել, կարոտով մնացինք մեր բալեքին»,- ասում է պատերազմում զոհված 19-ամյա Գոռի մայրը։
Գոռ Երմալովյանի աճյունն ամփոփված է Նոր Կեսարիա համայնքում։ Նա հետմահու պարգեւատրվել է, սակայն ծնողները հրաժարվել են որեւէ պարգեւ ստանալ այս իշխանություններից։
«Մենք դավաճանների ձեռքից որեւէ մեդալ չենք վերցնի, երկու անգամ եկել են մեր տուն, բայց մենք չենք էլ իմացել, թե մեր սեղանի վրա ինչ մեդալ է դրված եղել»,- հավելում է Գոռի հայրը։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
