«Աբուլը հստակ ասում էր` ինքը ֆիդայի է, պաշտում էր այն հայրենիքը, որի համար չնահանջելով՝ զոհվեց. ընկերները՝ զոհված լեյտենանտ Աբրահամ Մարուխյանի մասին

Աբրահամը հստակ ասում  էր, որ ինքը ֆիդայի է, գուցե շատերը լուրջ չէին վերաբերվում այս խոսքին, բայց ինքն իր խոսքի տերն եղավ: Արդարության համար պայքարելը, ազնիվ ապրելը, ընկերներին նվիրվելն ամբողջովին նկարագրում է նրան: Պաշտում էր հայրենիքը, որի համար զոհվեց: Ընկերներին չէր պարտադրում նույն ուղղով գնալ, բայց այն նպատակը, որը նա ուներ, հիմա արդեն իրագործել է: Երեք ընկեր էինք, հիմա հավերժ ընկերությունը մեր մասին է: 44-օրյա Արցախյան պատերզմի ժամանակ հակառակորդի դեմ ծավալված մարտերի ընթացքում նահատակված լեյտենանտ Աբրահամ Մարուխյանի մասին Tert.am-ը զրուցել է հերոսի ընկերներ Տիգրան Թևոսյանի և Հովհաննես Դալլաքյանի հետ: 

Հովհաննեսն ասում  է, որ երեք ընկերներով ամբողջ կյանքում իմացել են իրար, մեկը մյուսի պատասխանատվությունն իր վրա վերցրել, պատժվելիս էլի միասին են եղել, երեք ընկերների միջև երբեք խտրականություն չի եղել, մի բան կամ երեքով պիտի ունենային, կամ՝ չունենային:

«Աբուլը շատ թեթև մարդ էր, ուրախ էր միշտ, հիմա նրան բոլորն էլ էդպես են հիշում: Քաղաքականությամբ երբեք չէր հետաքրքրվում, իր առաջնային ու կարևոր խնդիրը հայրենիքն էր, ֆիդայիներն էին: Հերոսների, Մոնթեի գաղափարներով էր ապրում ու իրենց նկարներով շապիկներ էր հագնում. սա էր իր նպատակը, հայրենիքն ամբողջովին ազատագրված էր ուզում տեսնել»,-հիշում է Հովհաննեսն ու ավելացնում, որ պատերազմից ամիսներ առաջ  հերոսն ասել էր՝ պատերազմ է սպասվում ու ես զոհվելու եմ:

Տիգրանը պատմում է, որ երբ Աբրահամն իմացել է պատերազմի մասին, հենց առաջին պահից որոշել է, որ պիտի գնա ու առանց երկար մտածելու, պատրաստվելու ՝դուրս է եկել: «Պապային ասել է՝ եթե ես չգնամ, բա ո՞վ գնա, ես պետք եմ, հորը խնդրել էր, որ չարգելի գնալուն ու ասել՝ պապ, հաստատ հետ կգամ: Շատ արագ է դուրս եկել՝ ոտքի վրա հագնվելով ու իրար խառնված: Աբուլը դեռ չէր մեկնել Արցախ, ճանապարհին էր, ես էլ Արցախ օգնություն տանելուց էի վերադառնում, խոսեցի իր հետ, ասացի՝ էս պատերազմն անծանոթների հետ գնալու պատերազմ չէ, սպասիր, միասին կգնանք ու միասին կգանք, խոսք տվեցի, բայց ասաց՝ Ապրիլյանին դու մասնակցեցիր, հիմա ես եմ գնում, որ դու չգնաս»,- պատմում է Տիգրանը և հիշում.  «Ընտանիքին ճիշտը չէր ասել, ասել էր, թե Ստեփանակերտում է: Երբ վերջին անգամ խոսեցի, ուզում էի հասկանալ, թե որ տարածքում է ու իմացա, որ Հորադիզում է, զարմացել էի, որովհետև ինձ համար տարօրինակ էր, թե ոնց էր Ջաբրայիլից այդտեղ հայտնվել: Հասկացա, որ վիճակն ահավոր վատ է ու Ջաբրայիլն էլ մերը չէ: Իր հետ խոսելուց ու գտնվելու վայրն իմանալուց երևի 24 ժամ հետո հասա էնտեղ: Երբ հասա 12-րդ ուղեկալ, ինքը 13-ում պետք է լիներ, նույն պահին իմացա, որ 13-րդ ուղեկալն էլ արդեն թշնամու տիրապետության տակ է: 12-ից կանգնել, անճար նայում էի ու չէի պատերկերացնում, թե ինչ պիտի անեմ, ինչ կարող էի անել, եթե  նույն տարածքից անասելի մեծ նահանջ ու փախուստ կար: Իրականում, ես ավելի շատ փախուստ էի տեսնում, ոչ թե նահանջ, իսկ Աբուլը հաստատ չէր փախնի, եթե փախներ, երևի հիմա լիներ: Չարեց»,-հիշում է Տիգրանը ու ասում, որ որևէ մեկը չէր համարձակվի իր հետ առաջ գնալ ու Աբուլին փնտրել, բայց ընկերոջ՝ զանգերին չպատասխանելը միայն թողնում էր մտածել, որ ամեն դեպքում ուշացել են:

Աբրահամ Մարուխյանի ընկերը հիշում ՝ նույն պահին հակառակորդը նաև հրետանակոծել է այն տարածքը, որտեղ ինքն է եղել ու տարածքում նահանջի հրահանգից հետո արդեն որևէ այլ տարբերակ չի եղել Մարուխյանին գտնելու համար:

Հերոսն ընկել է հոկտեմբերի 2-ի լույս 3-ի գիշերը, ընկերոջ՝ Տիգրանի դեպքի վայր հասնելուց մոտ 1-2 ժամ առաջ: Աբրահամը կռվել է հերոսաբար ու բարձր պահել իր ուսերին կրած կոչումը:

«Պատերազմի ժամանակ հակառակորդները Ջաբրայիլի տարածքում դիրքեր էին գրավել, Աբուլի կազմակերպմամբ դիրքերից մեկը նորից մենք հետ ենք վերցրել: Հակառակորդի տիրապետության տակ անցած տարածքներում գտնվող, բայց դեռ չգրավված հայկական մարտական դիրքերում կային  գաղտնի փաստաթղթեր, որոնք մեծ ու կարևոր տեղեկություններ էին պարունակում ու չպետք է հայտնվեին թշնամու ձեռքերում, Աբուլը կարողացել է դրանք տեղում ոչնչացնել, տարածքից զենք-զինամթերք դուրս բերել ու տրամադրել զինակիցներին»,-ասում  է Տիգրանն ու ավելացում, որ մարտի ընթացքում Աբրահամն ավելի հայտնի էր դարձել «Ռազվեդչիկ Աբո» անունով, հիմա մարտական ընկերները նրան այսպես են հիշում:

Պատերազմի նման ավարտի ու հերոսի հավանական արձագանքի մասին Տիգրանը հստակ պատկերացում չի կարողանում ներկայացնել, նրա խոսքով՝ Աբրահամի լինելն ու պատերազմի այս ավարտն անհամատեղելի են: «Աբուլին պարզապես հերոսացնելու համար չեմ ասում, բայց եթե նա լիներ, ապա պատերազմի մեր տեսած ավարտն այլ կլիներ, ինչպես օրինակ՝ Վազգեն Սարգսյանի լինելու դեպքում նման ավարտն անտրամաբանական կլիներ: Աբուլի նման մարդիկ հիմա շատ քիչ են, նրա նմանները զոհվեցին, ոնց ինքն էր ասում, անհատների խնդիր էր, եթե անհատները համախմբվեին, այսպես չէր լինի»:

Ընկերները պատմում են՝ Աբրահամի ներսում միշտ վրեժ է եղել թշնամու հանդեպ, ստեղծագործել է հայրենիքի թեմայով, երգ գրել ցեղասպանության մասին ու իր ստեղծագործություններում ցույց է տվել, թե ինչպես է վրեժն արմատավորվել իր ներսում:

Աբրահամը տևական ժամանակ անհետ կորած էր համարվում, ընկերները հիշում են, որ այն ժամանակ տարբեր զգացողություններ ունեին. գիտակցում էին, որ գերի չէր կարող լինել, բայց  այդ ուղղությամբ մտածելը գունե հույս էր տալիս, իսկ հիմա այդ հույսն էլ չկա: Հերոսին հիմա հիշում են բոլորը, որովհետև կարողացել է իրեն շրջապատող մարդկանց այնքան տպավորել, որ այսօր խոսեն իր բառերով, իրեն մեջբերելով, իր ազնվությունն ու պարզությունն օրինակ բերելով: Նրա զինվորները երբեք նրան չեն խաբել, իր ազնիվ լինելու օրինակով՝ զինվորներին սովորեցրել է անկեղծ լինել, չվախենալ, ընկեր լինել սպայի հետ:

Ընկերներից Հովհաննեսը շեշտում է, որ Աբրահամն ուղղակի իր օրինակով ցույց է տվել, թե մարդն ինչպես կարող է իր կյանքի գնով գնալ այն նպատակի հետևից, որն իր առաջ դրել էր: «Մանկուց իրեն զոհված ազատամարտիկ էինք ասում, որովհետև միշտ ասում էր, որ պիտի հայրենիքի համար զոհվի ու Եռաբլուրում հերոսների կողքին լինի»:

Տիգրանն ասում է՝ սպա լինելով ու կոչում ունենալով հանդերձ՝ Աբրահամը շարունակում էր հայրենիքի զինվոր մնալ: «Աբուլը կոնկրետ գաղափարի զինվոր էր ու ես պատկերացնում եմ, թե ինքն ինչու փախնելու կամ նահանջելու փորձ չի արել, եթե նահանջեր, գալու էր ու ի՞նչ պատմեր: Չնահանջելով՝ որպես զինվոր էլ զոհվեց, իսկ թշնամին հենց չնահանջող զինվորից էլ վախենում է»: