Քնեսեթի նախկին պատգամավոր, «Հայաստան-Իսրայել» միջազգային ֆորումի համանախագահ Ալեքսանդր Ցինկերը Tert.am-ի հետ զրույցում նախ ցանկացավ իսրայելցիների մեծամասնության անունից ցավակցել այն ընտանիքներին, որոնք կորցրել են իրենց սիրելիներին այս «անօգուտ պատերազմում, որը սանձազերծել է նախագահ Ալիևը՝ Թուրքիայի նախագահի և տարբեր երկրներից նրա բերած իսլամիստ զինյալների անմիջական աջակցությամբ»:
Խոսելով պատերազմի ընթացքում Իսրայելի որդեգրած քաղաքականության և դրա վերաբերյալ ՀՀ-ի դժգոհությունների մասին`Ալեքսանդր Ցինկերը նախ հետհայաց նետեց պատմությանը. ԽՍՀՄ փլուզումից հետո նորաստեղծ անկախ պետություններն ակամա ընկնում էին աշխարհաքաղաքական համաշխարհային առճակատման մեջ:
«Հարավային Կովկասի երկրները մասնակից են դարձել երկու անտեսանելի աշխարհաքաղաքական առանցքների: Դրանցից մեկը կազմավորվել է Ռուսաստանի, Հայաստանի, Իրանի և Սիրիայի կողմից, մյուսը՝ ԱՄՆ-ի, Իսրայելի, Թուրքիայի, Ադրբեջանի կողմից: Տարածաշրջանում ուժերի այս դասավորվածությամբ Հայաստանը և Իսրայելը, չունենալով թշնամանքի պատճառներ, հայտնվեցին բարիկադների հակառակ կողմում, և Հայաստանի ու Իսրայելի միջև երկխոսության ցանկացած փորձ Թուրքիայի կամ Իրանի կողմից ընկալվեց որպես «դավաճանություն»»,- ասաց նա:
Նա նկատեց նաև, որ ներկայումս աշխարհաքաղաքական առանցքների մասնակիցների կազմը փոխվել է, օրինակ, Իսրայելի հարաբերությունները Թուրքիայի հետ սրվում են, և հակառակը՝ Իսրայելի և Հայաստանի միջև որոշակի մերձեցում է սկսվել:
Ցինկերը նաև համաձայնեց, որ Իսրայելը ռազմական տեխնիկայի համաշխարհային 10 լավագույն արտահանողներից մեկն է, իսկ Ադրբեջանը` ստացող երկրների շարքում է: «Այս մասին բոլորը գիտեն: Հայտնի է նաև, որ Իսրայելը դիմել է Հայաստանին՝ նույն անօդաչու թռչող սարքեր տրամադրելու առաջարկով, սակայն ՀՀ ՊՆ նախկին ղեկավարները մերժել են: Մերժման պատճառներից մեկը թերևս Հայաստանի անդամակցությունն էր ՀԱՊԿ-ին և Ռուսաստանի կողմից Հայաստանին զենքը մատակարարելու ցանկությունը»,- նշեց նա:
Ըստ նրա`այսօր պատերազմում ադրբեջանցիները օգտագործում են այլ, այդ թվում` ՀԱՊԿ անդամ երկրներից գնած մեծ քանակությամբ զենք: «Ռուսաստանից և Բելառուսից, ինչպես նաև`Չեխիայից, Թուրքիայից, Պակիստանից և այլն, բայց Իսրայելը դարձել է հայկական մամուլի հիմնական թիրախը: Եվ, ցավոք, ոչ միայն մամուլում: Վերջերս Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը Իսրայելին ուղղակիորեն մեղադրեց հայ ժողովրդի ցեղասպանությանը մասնակցելու մեջ: Արցախի բարձրագույն պաշտոնյայի նման հայտարարությունները ոչ ոքի ձեռնտու չեն: Հուսով եմ, որ այս խոսքերը ավելի շատ հուզական արձագանք էին, քան պաշտոնական հայտարարություն»,- ասաց նա:
Նա նկատեց, որ իսկապես, Իսրայելը ռազմատեխնիկական ոլորտում երկարաժամկետ պայմանագիր է կնքել Ադրբեջանի հետ, որի ժամկետը լրանում է 2021 թվականին, որի շրջանակներում շարունակվում են նախատեսված առաքումները:
«Ես շատ ցավում եմ և ամաչում, որ նույնիսկ այսօր, երբ Ադրբեջանն իսկական պատերազմ է մղում Արցախում, Իսրայելի կառավարությունը չի դադարեցրել այդ մատակարարումները, չգիտեմ`մատակարարման պայմանագրում կա այդպիսի կետ: Բայց ի՞նչ սպասել կառավարությունից, որ փտեցնում է իր ժողովրդին՝ հասցնելով նրան նյարդային, բարոյական, նյութական և ֆիզիկական ուժասպառության եզրին: Իրոք կարծում եք, որ սեփական ժողովրդի նկատմամբ նման վերաբերմունքով Իսրայելի կառավարության ներկայիս ղեկավարը անհանգստացա՞ծ է այլ ժողովրդի ճակատագրով»,- նշեց Ցինկերը և հիշատակեց, որ ներկայումս Իսրայելում շարժում է աճում, որը բողոքում է կառավարության լռության դեմ` հասարակական կազմակերպությունների նամակներ և ակադեմիկոսների ու հասարակական գործիչների դիմումներ, բողոքի ցույցեր, դիմում Իսրայելի Բարձր դատարան: «Բայց մինչ օրս բոլորն ապարդյուն են: Իրավական տեսանկյունից չկա Ադրբեջանում զենքի մատակարարման արգելքի մասին ՄԱԿ-ի որոշում, բայց մենք խոսում ենք մարդասիրական մոտեցման մասին: Եվ մենք հույս ունենք, որ լավագույնը կլինի»,- ասաց նա:
Անդրադառնալով այսօր Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցող պատերազմին՝ իսրայելցի գործիչը նշեց, որ տեսնում են՝ հումանիտար հրադադարի մասին համաձայնագիրը չի գործում, ռազմական գործողությունները շարունակվում են: «Շտապ անհրաժեշտ է լուծել այս հարցը և դադարեցնել Ադրբեջանի ռազմական էքսպանսիան: Ըստ ամենայնի, առանց միջազգային ռազմական դիտորդների մեծ խմբի ժամանման, ռազմական գործողությունները դադարեցնել հնարավոր չի լինի»,- ասաց նա:
Նա նկատեց, որ այսօր Թուրքիայի միջամտությամբ հակամարտությունը գնալով ավելի տարածաշրջանային բնույթ է ստանում: «Էրդողանը, ադրբեջանական բանակի զինվորների և իսլամիստ վարձկանների կյանքի գնով փորձում է ընդլայնել իր ազդեցությունը Հարավային Կովկասում ՝ փորձելով վերադարձնել Օսմանյան կայսրության նախկին մեծությունը և ստեղծել Մեծ Թուրանը: Որքան էլ պարադոքսալ թվա, այդուհանդերձ, նման ցանկությունը վնասակար է Ալիևի հավակնոտ ծրագրերին, քանի որ այս հակամարտությունում շոշափվում են Ռուսաստանի և Իրանի շահերը: Կարծում եմ, որ սա նախագահ Ալիևի վերջին պատերազմն է»,- ասաց նա:
Այս ձգձգված ճգնաժամից դուրս գալու միակ իրական ելքը, ըստ Ալեքսանդր Ցինկերի, Արցախի միջազգային ճանաչումն է: «Իմ կարծիքով, Հայաստանի կողմից Արցախի չճանաչումը նշանակալի սխալ էր: Այսօր համաշխարհային բոլոր լրատվամիջոցները կրկնում են մեկ բան. «Նույնիսկ Հայաստանը չի ճանաչում Լեռնային Ղարաբաղը, այնպես որ դուք ի՞նչ եք ուզում մեզանից»: 26 տարվա դադարով հնարավոր չէր նույնիսկ վերադարձնել Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցչին Մինսկի խումբ: Պարզվեց, որ դա ինչ-որ անհեթեթություն է, նրանք քննարկում են Լեռնային Ղարաբաղի ճգնաժամը, բայց Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչը բացակայում է»,- ասաց նա:
Պատասխանելով դիտարկմանը, թե ինչ կարծիք ունի խաղաղապահ ուժերի տեղակայման վերաբերյալ, դա կարող է իրավիճակը հանդարտեցնել, իսրայելցի գործիչը նշեց. «Եթե ոչ մի բանակցություն և միջազգային դիտորդների ներկայություն չի հանգեցնում ռազմական գործողությունների դադարեցմանը, ապա անհրաժեշտ է խաղաղության հաստատման ծրագիր: Եվ այստեղ կարող են օգտագործվել ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը կազմող տարբեր երկրների ներկայացուցիչներ, այդ թվում`ռուս զինվորականները, որոնք ունեն խաղաղապահ առաքելություններին մասնակցելու փորձ: Դա միանգամից կնվազեցնի ռազմական առճակատման աստիճանը և ապատեղեկատվության հոսքը»,- ասաց նա:
Թե ինչպես պետք է իրեն պահի Հայաստանը, Ցինկերը նշեց, որ ինքն անձամբ հիացած է հայ զինվորների և սպաների, Արցախի քաղաքացիների քաջությամբ և տղամարդկությամբ: «Այնտեղ կռվում են նաև իմ ընկերները, որոնց կյանքն ու առողջությունն ինձ շատ են անհանգստացնում: Հուսով եմ, որ շուտով ռազմական գործողությունները կավարտվեն, և ռազմական բախումը կվերածվի հակամարտության դիվանագիտական լուծման որոնման: Անկախ նրանից, թե ինչպես է իրավիճակը երբեմն զարգանում ռազմի դաշտում, միշտ ավելի լավ է խոսել, քան կրակել»,- ասաց նա:
